2013 - Colombia / 130426 vrijdag

vrijdag 26 april 2013 – Neiva verblijf

commentaar op mijn Colombia reis na eZine #7

Na het verschijnen van mijn eZine #7 kreeg ik van een lezer deze mail met kritische kanttekeningen:

Er zijn veel tips om de aarde minder snel op te warmen, maar de beste tip is minder te reizen of gewoon te stoppen met vliegen. Dat is de paradox van deze tijd: met internet is bv videoconference mogelijk, maar de mensen blijven vliegen en dus zeer erg bijdragen tot de opwarming. 

De zgn globalisatie en het internationaal toerisme zijn veel klimaatschadelijker dan welke bezuinigingstip dan ook. Ik ben steeds verbaasd hoe "milieu-mensen", ook in mijn omgeving, gewoon schaamteloos doorgaan daarmee...

Ik heb de lezer vandaag geantwoord en dat is misschien leuk om ook hier op te nemen:

Dank voor de mail die je me stuurde en de moeite die je neemt om mij te wijzen op keuzes die je maakt in je leven. Ik ben het overigens geheel met je eens, er wordt veel te gemakkelijk gereisd met grote CO2 consequenties. Toch heb ik de keuze gemaakt naar Colombia te gaan. Ik zal uitleggen waarom ik de keuze gemaakt heb.

Colombia is een ontwikkelingsland in opbouw na een langslepende burgeroorlog. Er wordt ontzettend veel gebouwd en ze beginnen nu belangstelling te krijgen voor milieuaspecten, daar hoort duurzaam bouwen bij. Dat is mijn expertise. Ik heb me indertijd bij de PUM opgegeven, een organisatie van vrijwilligers die in ontwikkelingslanden hun expertise beschikbaar willen stellen. Ik ben begin dit jaar gevraagd of ik bereid zou zijn naar Colombia te gaan om de mensen daar heel praktisch in de bedrijven, in dit geval de woningbouwverenigingen en projectontwikkelaars, te helpen duurzaam bouwen praktisch uitvoerbaar te maken. Ik doe dat dus als vrijwilliger en heb 14 dagen vakantie opgenomen om dit werk te kunnen doen.

Ik ben nu 4 dagen in Colombia en heb de eerste dag voor 140 ondernemers gesproken, waarbij ook veel vertegenwoordigers van officiële instanties waren. Dat was missiewerk. Nu ben ik de bedrijven aan het langs gaan en geef ze tips hoe ze zaken kunnen aanpakken, er is een zeer groot open oor voor. Ik heb eergisteren voor een gehoor van 70 afstudeerders en drie professoren en de decaan van de universiteit gesproken en ben zeer direct met ze in gesprek geweest. Ik heb het gevoel dat ik zo mensen heb kunnen bewust maken van het belang van duurzaam bouwen en waar ze zelf invloed op kunnen uitoefenen.

Een voorbeeld van mijn bedrijven bezoeken. Ze kennen nog geen rioleringssysteem en al het afvalwater gaat de Magdalena River in, die loopt dwars door heel Colombia en die is dus aan het einde heel erg vervuild. Ze beseffen dat ze wat moeten doen. Ik heb ze uitgelegd hoe je met helofytenfilter geheel biologisch het water kunt zuiveren voor het in de rivier komt. Dat kun je op projectniveau doen, is geen overheid voor nodig. Ik heb ze gewezen op de gevaren voor de gezondheid van de voor de ramen hangende transformatoren van het elektriciteitsnet, met verhoogd risico voor leukemie bij kinderen, ook dat is per project goed te regelen en zo kan ik nog vele voorbeelden geven van het praktische werk dat ik hier doe.

Het was mijn keuze om dit werk belangrijker te vinden dan de CO2 te sparen van mijn vluchten, maar ik ben me er ter dege van bewust dat iemand anders een andere keuze zou kunnen maken.

Ik hoop dat ik je heb laten zien waarom ik deze keuze gemaakt heb.

Ochtend Neiva – bezoek projecten Comfamiliar

Vannacht heerlijk 7 uur geslapen, werd pas om half zes wakker en ben meteen aan de gang gegaan. Mailen doorkijken en beantwoorden voor zover nodig en mogelijk. Mijn internet is nog steeds ontzettend traag, veel kan ik gewoon niet bekijken omdat ik het niet binnen kan krijgen.

Over Senna, zeg maar de ambachtsschool, nog iets leuks. Juan is erg gefascineerd door het vegetarisme en zorgt goed voor me en wil alleen in echte vegetarische restaurants eten. Op de school vroeg hij of er ook aandacht wordt besteed aan vegetarisme. Het hoofd van die opleiding werd erbij gehaald en ze vertelde dat alle verschillende diëten besproken werden met hun voor en nadelen. Ze zei er ook nog iets bij dat vegetariërs gezonder leven. Waarop ik op mijn buik wees en aangaf dat dat niet altijd inhoud dat je slank blijft. Waarop zij zei, kom maar even hier en je bent slank. Nou, ik wilde wel even blijven, maar het tijdsbegrip is hier toch anders dan wij het kennen. Hun even zou zomaar enkele maanden kunnen zijn en dat zit er niet in.

Ik had gisterenavond wat boodschappen gedaan en moest daar 20.000 pesos voor afrekenen, ja dat komt overeen met ca. € 8, maar het klinkt allemaal zo heftig meteen, ook die huizenprijzen in miljoenen is nog erg wennen voor mij.

Vandaag was weer een vroege start, na een half uurtje skypen met Helma en een ontbijt, werden we om 8 uur lopend opgehaald door Yady Milena Villarreal Lozano, met die vele namen weet ik niet precies welke de aanspreek naam is, maar goed ze is bij Comfamiliar verantwoordelijk voor de sociale zaken. En ze spreekt alleen Spaans, zoals bijna alle mensen waar ik mee in contact kom. De discussies zijn dan ook altijd in het Spaans en af en toe wordt er wat vertaald of wordt me een vraag in het Engels gesteld. Helaas ze kunnen niet anders. Zelfs met de studenten die in hun laatste jaar zitten, was de discussie steeds in het Spaans en werd er van Engels naar Spaans en van Spaans naar Engels vertaald, evenals mijn presentatie.

Comfamiliar is een Caha, dat is een organisatie die 4% van het loonbedrag van de bedrijven krijgt en daar allerlei sociale zaken voor doet. Uiteenlopend van bank van lening, apotheek, school, zwembad en recreatie voorzieningen tot aan sociale woningbouw. We spraken vandaag dus met Yady en nog twee heren, de ene hoofd planning en de andere hoofd exploitatie, die overigens wel wat Engels sprak. Ze vertelden over een project van 1037 familie rijenhuizen die ze enige jaren gelden hebben gebouwd. De woningen bestaan uit alleen een begane grond en een grote ruimte waar wel een keukenblok en badkamer in zijn gemaakt. Verder geheel voorzien van alle nutszaken als water, elektra en afvalwater aansluiting. Deze woningen zijn 33 m2 groot en kunnen door de mensen zelf ingedeeld en afgewerkt worden.

   De vele mogelijkheden om aan de gang te gaan, midden het originele formaat, de rest is allemaal al uitgebreid

Deze woningen werden verkocht voor 22 miljoen, zijnde $ 11.000, waar nog 12 miljoen subsidie vanaf gaat, zodat er netto een bedrag over blijft van $ 5.000. Dan heb je wel een huis met eigen grond en vooral ruwbouw, maar je kunt er in wonen. Van die 22 miljoen verkoopprijs is 27% grondprijs, wat aangeeft dat de grondprijzen eigenlijk veel te hoog aan het worden zijn. Vroeger, 10 jaar gelden, betaalde Comfamiliar 1.000 pesos/m2, nu betalen ze al 8.000/m2. En de grond wordt steeds schaarser, waardoor ze nu bijna alleen nog appartementen bouwen, want daarvan gaan er wel 150 op een hectare, terwijl van rijenhuizen er maar 65 op een hectare passen. Er is wel grond, maar de bezitters daarvan, zoals Maurcio willen niet meer verkopen, maar ontwikkelen zelf en krijgen daardoor veel meer voor hun grond. Hier zie je een toekomstig ernstig probleem ontstaan. De rijke grootgrondbezitters, die overigens die hoeveelheden grond sinds 200 jaar al bezitten, verkopen niet en worden wel steeds rijker, terwijl er voor de armen niet of nauwelijks meer gebouwd kan worden. Dit gaat sociale spanningen opleveren als ze geen oplossing hiervoor vinden.

Dit sociale probleem staat voor de deur. Er zijn 25.000 mensen uit de bergen naar Neiva gekomen, omdat de regering in de bergen hun veiligheid niet meer kan garanderen, vanwege de burgenoorlog. Die 25.000 mensen hebben huisvesting nodig en daar moet dus dringend en goedkoop voor gebouwd worden.

  De groep bezoekers en het nieuwe land waarop gebouwd zal gaan worden

Yady was dus alleen maar geïnteresseerd in goedkoper bouwen, terwijl ik probeerde duurzaam bouwen duidelijk te maken. Hier lag een verschil van interesse, maar ik begreep haar probleem wel. De volgende ideeën zijn de revue gepasseerd:

• Door nu heel goedkoop te bouwen, leg je de zwaarste lasten bij de mensen die het het minste kunnen betalen. Dus geen afwerking, minder hoogwaardige kwaliteit, geen isolatie, enz. Dat betekent dat je geld moet uitgeven aan afwerking en indeling, je in de toekomst meer geld aan onderhoud kwijt bent en de energierekening steeds hoger wordt omdat je niets tegen energieverlies hebt ondernomen. Of dat sociaal is? Het probleem werd onderkent, maar is niet oplosbaar, de woningen zijn nu al te duur, dus meer investeren is onmogelijk, ook als de exploitatie straks goedkoper wordt.
• De verkregen subsidie inzetten om duurzame maatregelen uit te financieren, dus in plaats van 1,2 miljoen pesos, krijgen ze 1 miljoen en van de resterende 200.000 pesos worden maatregelen getroffen om de toekomstige lasten te verlagen en de maatregelen moeten zich binnen 5 jaar terugverdienen. Daar zou isolatie en PV cellen onder kunnen vallen.
• Ander bouwsysteem, bijvoorbeeld houtskeletbouw. Was veel belangstelling voor, heb de foto’s van onze aanbouw laten zien om te laten zien hoe dat er uit ziet en wat je ermee kunt. Ze hadden geen voorstelling ervan. Stuit wel op cultuurverschil en de vraag bleef ook hangen of het wel voldoende aardbeving bestendig is, want Neiva ligt in het gebied met de hoogste risico factor en dus de strengste eisen.
• Beter ontwerpen volgens principes van bio-climate design, zorgen dat de warmte dus niet binnen kan komen, heeft met oriëntatie te maken en beschaduwing en ventilatie.

Voorts hebben we gekeken naar een mooi stuk grond van 49 hectare dat ze beschikbaar hebben voor bebouwing. Daar willen ze 5.000 appartementen op bouwen. Het stuk grond is deels vlak en deels met beboste vrij steile hellingen. Gelukkig hebben ze deze hellingen al tot natuurgebied verklaard, zodat die gehandhaafd blijven en er 34 HA overblijft om te bebouwen. Zoals ze tot nu toe bouwen stempelen ze de blokken van 5 verdiepingen hoog gewoon in rijen naast elkaar. Allemaal hetzelfde, alleen kunnen ze in kleur verschillen. Gisteren zagen we daar een prachtig voorbeeld van. Ik heb de suggestie gedaan om in de stedenbouwkundige opzet meet de landschapslijnen te volgen en dus niet er een aantal vierkante blokken overheen te leggen, waarbinnen gebouwd kan worden. En ik heb voorgesteld te variëren in hoogte, zodat je een opbouw en afbouw van het profiel krijgt. Sprak ze wel aan, maar heeft ook praktische bezwaren, hoger dan 5 verdiepingen betekent een lift en een lift is duur. Ook daarvoor het in een oplossing aangedragen, galerij flats.

Na de theorie werd het tijd het eerste al enkele jaren oude project met rijenhuizen te bekijken. Wat opvalt is de enorme variatie die heeft plaatsgevonden van in principe allemaal gelijke huizen. Sommige zijn nog geheel in originele staat, andere zijn alleen voorzien van een hek om de voortuin met of zonder afdak (gevoel van veiligheid heeft door de burgeroorlog een enorme deuk gekregen en iedereen zorgt op zijn manier voor veiligheid). Weer andere huizen zie je inmiddels met drie bouwlagen in plaats van de originele enkele bouwlaag. Door deze mogelijkheden zijn deze huizen immens populair. Dat heb je bij een appartement niet en toch worden die steeds meer gebouwd om het maar goedkoop te houden en voldoende gezinnen op de nog beschikbare bouwkavels kwijt te kunnen.

Om twaalf uur werden we bij ons eerder vegetarische, Hara Krishna, restaurant afgezet voor een lekkere lunch, kosten 13.000 pesos, zeg € 6.

Daarna mochten we even naar het hotel en werden we weer om twee uur terug verwacht.

Middag Neiva - Comfamiliar

Dezlfde groep als vanochtend, maar nu aangevuld met een architect, Eliseo Opperdomo Ofierro. Ik ben er nog niet uit of ik de man mag of niet. Hij heeft een uiterst arrogante blik en zat er ook bij wat wil die vent uit het koude Nederland mij nu vertellen over bouwen in de tropen. En daar had hij natuurlijk gelijk in. Ik moet ook zeggen dat zijn project dat hij voorstelde klopte. Hij had een aantal zaken gedaan zoals ik ze ’s ochtends en ook op andere plaatsen had voorgesteld en ik heb hem daarover een compliment gemaakt. Anderzijds stond hij niet echt open voor een andere aanpak, hoewel hij het wel met me eens was over verschillende architectuur zaken. Maar de discussie verliep moeizaam en even had ik het idee, laat ik maar opstappen, er wordt niet open geluisterd en gereageerd. Ook omdat Yamy haar goedkopere huizen niet kon krijgen, duurzaam bouwen is in de investering niet goedkoper, wel inzake life cycle costs, of te wel nu investeren, betekent een goedkopere woning gedurende de levensduur van de woning.

  Een klaslokaal met natuurlijke ventilatie, goed werkend en de eigen waterzuivering

Gelukkig zijn we projecten gaan bekijken en dat zag er best goed uit. Bij het laatste project hebben we wat gedronken en daar ben ik als diner gebruikt door hele kleine mugjes, die je eigenlijk niet zag, maar de prik wel voelde. Op een gegeven moment telde ik op mijn rechterarm meer dan 60 rode vlekken. Mijn hele arm zag rood van de bultjes, het leek meer een allergische reactie. Juan vertelde dat ik me niet druk hoefde te maken, ze staken slechts twee uur per dag en dat was net nu. Maar gelukkig is er nu al niets meer van te zien op mijn arm.

  Het recreactieproject van Comfamiliar met zwembaden, theater, feestzalen en milieubewuste afvalscheiding

   Links in het midden de architect en rechts mijn arm met meer dan 60 muggensteken alleen op mijn rechterarm, links was ook goed getroffen

Om zeven uur werden we bij het restaurant waar we pizza hebben gegeten afgezet en Juan en ik waren om negen uur weer terug in het hotel. In de tussentijd hebben Juan en ik weer veel verhalen uitgewisseld over chackra’s, zeven lichamen van de mens, karma, enz.

Morgen begint het programma pas om 9.30 uur, ik mag dus weer wat uitslapen.

Inmiddels heb ik mijn mailen bijgewerkt en ben ik weer bij met mijn reisblog.